Одоогийн мөрдөж байгаа нийгмийн даатгалын багц хууль 1994 онд батлагдаж, түүнээс хойш 31 удаа нэмэлт, өөрчлөлт орж тухайн үеийн нийгэм эдийн засгийн байдалтай хамааралтайгаар даатгуулагчдын эрх ашгийг хамгаалсан арга хэмжээг хуульчлан хэрэгжүүлж ирсэн.

Өнөөдөр нийгэм эдийн засгийн харилцаа өөрчлөгдөхийн хэрээр нийгмийн даатгалын хамрах хүрээг өргөтгөх, даатгалын шимтгэлийн бодит хуримтлалыг бий болгох, тэтгэврийг шударга тогтоох, инфляцтай уялдуулан тэтгэврийг нэмэгдүүлэх, даатгуулагчийн эрх ашгийг хамгаалж нийгмийн даатгалын сангийн санхүүгийн чадавхийг сайжруулах, нийгмийн даатгалын үйлчилгээг түргэн шуурхай ил тод болгож цахимжуулах зэрэг арга хэмжээг хуульчлах асуудлууд тулгарч байгаа тул энэхүү хуулийн шинэчлэлийг цаг алдалгүй хийх зайлшгүй шаардлага тулгарч байна.

Тиймээс нийгмийн даатгалын шинэчлэлийн хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газраас нийгмийн даатгалын багц хууль буюу Нийгмийн даатгалын ерөнхий хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэврийн тухай хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох тэтгэмжийн тухай хууль, Нийгмийн даатгалын сангаас олгох үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөрийн тухай хууль болон Хувийн нэмэлт тэтгэврийн тухай 5 хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг 2023.01.09-ний өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлж, 2023.01.12-ны өдрийн чуулганаар хэлэлцэхийг дэмжсэнээр нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийг олон нийтэд танилцуулах, санал авах уулзалтуудыг зохион байгуулж байна.

Тодруулбал, Нийгмийн даатгалын багц хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг Нийгмийн бодлогын байнгын хороо болон чуулганы хуралдаанаар хэлэлцүүлэх бэлтгэл ажлын хүрээнд УИХ-ын даргын захирамжаар байгуулагдсан Ажлын хэсэг УИХ-ын гишүүд, ХНХЯ, НДЕГ-ын албан тушаалтнууд аймаг, нийслэлийн Үйлдвэрчний эвлэлийн салбар холбоо, анхан шатны хороо, гишүүдэд (2023.02.07-ны өдөр), нийгмийн даатгалд сайн дураар даатгуулагч хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид, малчид, залуучуудын төлөөлөл бүхий 400 гаруй иргэдийн дунд (2023.02.10-ны өдөр) тус тус танхимаар болон цахимаар хэлэлцүүллээ.

Уулзалтын үеэр ҮЭ-ийн салбар хороодын гишүүд даатгуулагчдын хүрээг өргөтгөх, нөхөн даатгал нэрээр хууль гаргаж нийгэмд тэгш бус байдал гаргадаг байдлыг таслан зогсоох, нийгмийн даатгалын хуулийг зөвхөн Засгийн газар санаачлах эрх эдлэх, даатгалын хөрөнгийг арвижуулахдаа мэргэжлийн багийн дүгнэлтийг үндэслэн НДҮЗ шийдвэрлэдэг байх, олон давхаргат тэтгэврийн тогтолцоог дэмжихдээ аажмаар шинэчлэл хийх, хувийн нэмэлт тэтгэврийг зөвхөн даатгуулагчийн сайн дурын үндсэн дээр байх зэрэг санал байр суурийг илэрхийлсэн.

Залуучууд, сайн дураар даатгуулагчдын төлөөллийн зүгээс албан ёсоор хөдөлмөрийн харилцаанд орох үедээ нийгмийн даатгалын ач холбогдлыг ойлгодог учир тэдэнд зориулсан нөлөөллийн томоохон ажлуудыг хийж шимтгэлийн төлбөр төлөх боломжтой үедээ даатгуулах мэдээллийг хүргэх, түүнчлэн залуучуудын дунд олсон орлого бүрээс нийгмийн даатгалын шимтгэл авах, нийгмийн даатгалын сан алдагдалтай байгаа, шимтгэлийн хувь нэмэгдэх зэрэг ташаа мэдээллийг үнэн зөвөөр тайлбарлан хүргэх талаар саналаа илэрхийлж, Ажлын хэсгийн гишүүдээс асуулт асууж хариулт авлаа.

Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төсөлд туссан зарим заалтуудыг дурдвал:

• Хуваарилалтаас хагас хуримтлалын тогтолцоонд шилжинэ,
• Даатгуулагч олон эх үүсвэрээс тэтгэвэр авах боломж бүрдэнэ,
• Жил бүр инфляцтай уялдуулан тэтгэврийг нэмэгдүүлнэ,
• Нас барсан тэтгэвэр авагчийн эхнэр эсхүл нөхрийн тэтгэврийн хэмжээг 20%-иар нэмэгдүүлнэ,
• Тэтгэвэр бодох дараалсан 7 жилийг 5 жил болгоно,
• Даатгуулагчийн цалин хөлс, түүний бүрэлдэхүүн хэсгээс шимтгэл тооцох нь хэвээр байна,
• Тэтгэвэр тогтоолгох нас нэмэгдээгүй буюу хэвээр хадгална,
• Нэрийн дансны мөнгөжүүлсэн орлогын тодорхой хувийг өвлүүлнэ,
• Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хэмжээг нэмэгдүүлэлгүйгээр нийгмийн даатгалын шинэчлэлийг хийж, нийгмийн даатгалын засаглалыг олон улсын түвшинд хүргэх зэрэг шинэчлэлийг одоо мөрдөгдөж буй эв санааны нэгдлээс хуримтлалын тогтолцоонд шилжих бодлогод тулгуурлаж, нийгмийн даатгалаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр нь даатгуулагчийн шимтгэл төлсөн хугацаа, төлсөн шимтгэлийн хэмжээтэй уялдаатай байх, мөн санхүүгийн хувьд тогтвортой, бие даасан, найдвартай байдлыг хангасан байх зарчимд тулгуурласан юм.

Цаашид УИХ-ын Нийгмийн бодлогын байнгын хороо, Ажлын хэсгийн хүрээнд Нийгмийн даатгалын багц хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг танилцуулах, санал авах уулзалтыг олон нийтийн дунд шат дараатай зохион байгуулах юм.

Нийгмийн даатгалын багц хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын төсөлд та www.d.parliament.mn веб сайтад нэвтэрч саналаа өгөх боломжтой.

НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР